Afetlerin neden olabileceği can ve mal kaybının asgari düzeye indirilmesi amacıyla gerçekleştirilen ve gerçekleştirilecek olan afet risk azaltma çalışmalarının takibini yapmak ve etkinliğini artırmak için başlatılan çalışmalar kapsamında hazırlanan İzmir İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) yayımlandı. İzmir’in mevcut durumunun ayrıntılı olarak ele alındığı raporda kenti ilgilendiren risklerin detaylı değerlendirmesi, olası senaryolar ve önlemler yer aldı.
Kentte 44 adet deprem gözlem istasyonu bulunduğunun belirtildiği raporda İzmir sınırlarının içinde 6 ile 7.2 büyüklüğünde deprem üretme potansiyeline sahip 21 fayın olduğu ve bu fayların yanı sıra Ege Denizi altında da çok sayıda diri fay bulunduğu bilgisi verildi.
İZMİR’DEKİ FAY LİSTELERİ
‘YAŞLI YAPILAR DAHA FAZLA DAYANAMAZ’
İzmir’in zemin açısından değerlendirmesinin ele alındığı raporda şu ifadeler yer aldı:
Türkiye Deprem Tehlike haritası PGA 475 değerleri, TÜBİTAK 106G159 KAMAG proje çıktıları ve körfez çevresinde bilim insanlarının zemin konusunda yaptığı araştırmaların bütünü irdelendiğinde, İzmir ilinde yapılaşmanın yoğun olduğu Konak, Buca, Balçova, Bornova, Bayraklı, Karşıyaka ilçelerinin neredeyse tamamı için PGA 475 değerlerinin ortalama 0.4 g ve üzerinde olması, AVs30 değerlerinin 100 m/s-400 m/s aralığında bulunması, zemin hakim titreşim periyodu değerlerinin 1 sn.’den büyük olması kentin büyük çoğunluğu yaşlı olan (30 yıl ve üzeri) yapı stoğu ile birleştiğinde olası bir deprem kuvveti altında bu yaşlı yapıların fazla dayanamayacağı sonucunu doğurmaktadır. 30 Ekim 2020 Samos Depreminde İzmir’de ölçülen 126 en büyük pik ivme değerinin 0.15 g civarında olmasına rağmen bu depremden elde edilen ağır tecrübeler maalesef bu yaklaşımı desteklemektedir
6.7 BÜYÜKLÜĞÜNDE DEPREM SENARYOSU
Raporda deprem senaryolarına da yer verildi. İzmir Fayı üzerinde merkezi üssü Menderes olan 6.7 büyüklüğündeki depremin en çok, Balçova, Bayraklı, Bornova, Buca, Çiğli, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Konak, Menderes, Menemen, Narlıdere, Seferihisar, Torbalı ve Urla İlçelerinin birçok mahallesini etkileyeceği belirtildi.
Depremin olası sonuçları şu şekilde ele alındı:
Afetin etkileri ve sonuçları ile etki alanı açısından; can kaybı olabileceği, ağır hasarlı ve yıkık binaların bulunabileceği, bu ilçelerdeki kritik tesisler, okullar ve hastanelerin, kamu yönetim binalarının etkileneceği, ayrıca doğalgaz hatları, su hatları, otoyol ve karayollarının hasar görmüş olabileceği,
Ayrıca yapı hasarları, trafik kazaları, yangınlar, fay boyunca yapılaşma sebebiyle çok sayıda can kaybı olabileceği, deprem nedeniyle bir çok ilçede ağır hasarlı ve yıkık binaların bulunması sebebiyle ağır yaralıların/hastaların olabileceği, İlin genelinde (yoğunlukla kent merkezinde olmak üzere) kişilerin etkilenebileceği,
Depremin toplam ekonomik etkisi açısından; deprem nedeniyle binalar, elektrik, doğalgaz, su hatları ve yolların hasar görmesinin, KBRN problemlerinin, sağlık hizmetleri, arama kurtarma, lojistik kaynak kullanımları, psikolojik destek hizmetleri maliyetleri olabileceği,
Doğa ve çevre üzerindeki etkileri açısından; bazı bölgelerde depreme bağlı yüzey deformasyonlarının oluşabileceği, deprem tetikli heyelanlar nedeniyle topoğrafyanın değişebileceği, jeotermal kaynaklarda debi ve sıcaklık değişimleri yaşanabileceğı, depremden tetiklenen heyelanlar yaşanabileceği, deprem sonrası oluşacak yıkım ve sonrasında barınma, kişisel ve çevresel temizlik konusunda problemler yaşanabileceği, kıyı kesimlerde yanal yayılma ve çökmeler yaşanabileceği,
Günlük yaşamdaki aksamalar açısından; bölgedeki tüm hizmetlerin (elektrik, su, doğalgaz vb.) kesintiye uğrayabileceği, yolların kapanması nedeniyle ulaşımın durabileceği, yıkılan ve hasarlı binalar nedeniyle barınma ve beslenme ihtiyacının oluşabileceği, hasar gören bölgelerdeki yıkım çalışmalarının trafik yoğunluğu ve sağlık problemleri oluşturabileceği, İl genelindeki barajların (özellikle Tahtalı Barajı) hasar görmesi nedeniyle su sıkıntısı yaşanması olabileceği,
Kültürel miras kaybı açısından; Seferihisar İlçesinde bulunan Teos Antik Kenti ve Konak İlçesinde bulunan Tarihi Asansör binasının hasar görebileceği, deprem sonrası oluşabilecek kargaşadan dolayı yağmalama eylemleri yaşanabileceği değerlendirilmiştir.
6.6 BÜYÜKLÜĞÜNDE DEPREM SENARYOSU
Merkez üssü Konak İlçesi olan 6.6 büyüklüğünde ve Balçova, Bayraklı, Bornova, Buca, Çiğli, Foça, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Karaburun, Karşıyaka, Kemalpaşa, Konak, Menderes, Menemen, Narlıdere, Seferihisar, Torbalı ve Urla İlçelerinin birçok mahallesini etkileyebilecek En Kötü Deprem Senaryosu da raporda yer aldı.
- Afetin etkileri ve sonuçları ile etki alanı açısından; can kaybı olabileceği, ağır hasarlı ve yıkık binaların bulunabileceği, bu ilçelerdeki kritik tesisler, okullar ve hastanelerin, kamu yönetim binalarının etkileneceği, ayrıca doğalgaz hatları, su hatları, otoyol ve karayollarının hasar görmüş olabileceği,
- Ayrıca yapı hasarları, trafik kazaları, yangınlar, fay boyunca yapılaşma sebebiyle çok sayıda can kaybı olabileceği, deprem nedeniyle bir çok ilçede ağır hasarlı ve yıkık binaların bulunması sebebiyle ağır yaralıların/hastaların olabileceği, İlin genelinde (yoğunlukla kent merkezinde olmak üzere) kişilerin etkilenebileceği,
- Depremin toplam ekonomik etkisi açısından; deprem nedeniyle binalar, elektrik, doğalgaz, su hatları ve yolların hasar görmesinin, KBRN problemlerinin, sağlık hizmetleri, arama kurtarma, lojistik kaynak kullanımları, psikolojik destek hizmetleri maliyetleri olabileceği
- Doğa ve çevre üzerindeki etkileri açısından; bazı bölgelerde depreme bağlı yüzey deformasyonlarının oluşabileceği, deprem tetikli heyelanlar nedeniyle topoğrafyanın değişebileceği, jeotermal kaynaklarda debi ve sıcaklık değişimleri yaşanabileceği, depremden tetiklenen heyelanlar yaşanabileceği, deprem sonrası oluşacak yıkım ve sonrasında barınma, kişisel ve çevresel temizlik konusunda problemler yaşanabileceği, kıyı kesimlerde yanal yayılma ve çökmeler yaşanabileceği,
- Günlük yaşamdaki aksamalar açısından; bölgedeki tüm hizmetlerin (elektrik, su, doğalgaz vb.) kesintiye uğrayabileceği, yolların kapanması nedeniyle ulaşımın durabileceği, yıkılan ve hasarlı binalar nedeniyle barınma ve beslenme ihtiyacının oluşabileceği, hasar gören bölgelerdeki yıkım çalışmalarının trafik yoğunluğu ve sağlık problemleri oluşturabileceği, İl genelindeki barajların (Özellikle Tahtalı Barajı) hasar görmesi nedeniyle su sıkıntısı yaşanması olabileceği,
- Kültürel miras kaybı açısından; Konak İlçesinde bulunan Kızlarağası Hanı ve Saat Kulesinin hasar görebileceği, deprem sonrası oluşabilecek kargaşadan dolayı yağmalama eylemleri yaşanabileceği olarak değerlendirilmiştir
Metehan UD / EGEDESONSÖZ
