Son iki anket AKP’nin oylarını yüzde 29-30 bandında gösteriyor. Bu oranlar AKP’nin MHP ile ittifak halinde girdiği yerel seçimlerdeki, mühendis Serdar Karsu tarafından hesaplanan ve daha sonra MetroPoll vb. tarafından da doğrulanan yüzde 28 oy oranıyla tutarlılık gösteriyor. (Bakınız: 8 Nisan 2024 tarihli yazım)
Seçime katılma oranı önceki seçimlere kıyasla düşük olduğu için küskün AKP’li seçmen sandığa gitmedi, gerekçeleri, AKP için bir avuntu meselesi olabilir.
Ama son iki anket, AKP oylarında bir sabitlenme olduğunu gösteriyor.
Seçimlerden bu yana 2.5 ay geçti. Ekonomik felaket, geçim derdi daha da derinleşti. CHP’nin sıkıştırmasıyla, zenginlerin ve uluslararası piyasaların adamı Mehmet Şimşek’in taviz vermez gibi görünen yoksullaştırmaya devam programında AKP yönetimi canhıraş feryatlar karşısında bir delik açmaya hazırlanıyor. Emeklilere 2 bin lira mı fazla versek yoksa 2.5 mu, gibi komik bir tartışmayı sonuçlandırmaya çalışıyorlar. Asgari ücret için tek kelime bile yok. Şimdilik. CHP’nin halkın feryadını daha iyi örgütlemesi gerek bunun için.
Bu yazının konusu aslında yüzde 28’e sabitlenmiş görünen oy oranının neden daha düşmediği ile ilgili.
ACABA NEDEN?
Herkesin sepetinde gerekçeler vardır. Ben de diyorum ki:
1- AKP yerel seçimlerde yaklaşık 13 milyon oy aldı. (Genel seçimlerde ise 19 milyon küsur.)
2- Şimdi sabit görünen seçmen sayısı 13 milyon kişi AKP’nin 22 yıllık iktidarının zeminini oluşturuyor.
3- AKP, devleti 2 milyon kişi büyüttü. Devlet AKP’leşti. Hadi eski memurları saymazsak, devlete katılan 2 milyon kişi AKP’nin süzgecinden geçti. Partinin destekçisi. Her birinin hanesinde oy kullanan ortalama üç kişi olsa, asgari 6 milyon oy eder.
4- Belediyeler: AKP düne kadar belediyelere insan doldurdu.
5- Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’na göre (2023) kamuda çalışanların sayısı 5.1 milyon. (2007’de 2.9 milyon, 2014’te 3.4 milyon). Sadece il özel idareleri, mahalli idare birlikleri ve belediye şirketlerindeki işçi sayısı ise 549 bin 759. Belediyelerde memur sayısı kaç ve sayı nasıl büyüdü?
6- AKP belediyelerine yerleştirilen memur ve işçilerin en az 2 milyon oy potansiyeli yarattığı söylenebilir mi?
7- AKP’nin ekonomi politikalarından yararlanan oldukça geniş bir kesim var. Şirketler, ihaleler ve buralardan beslenenler... Bir tahmin?
8- AKP’nin dini söylemlerinden etkilenen bir seçmeni hesap etmeliyiz...
9- Cemaat tarikat vb’nin etkilediği seçmenler...
10- Salt ideolojik bağını koruyanlar.
11- İktidarın bakanlık, parti, belediyeler aracılığıyla yaptığı düzenli düzensiz yardımlarda hayatını sürdürenler.
SİZ NE DERSİNİZ?
22 yıldır iktidarda bir parti. Belirli bir ekonomik ve ideolojik zemin yaratmış ve kazanmış. Oy oranının daha aşağılara çekilmesi için biraz daha olağanüstü bazı faktörlerin olması gerekir. Bir de her şeye rağmen partisinden daha güçlü bir lider var.
Ben şimdiki koşullarda AKP taban oyuna ulaştı derim.
AKP TABAN OYUNA ULAŞTIYSA EĞER… VE 11 MİLYON ÜYE
Perşembe günkü yazım, AKP’nin cumhurbaşkanı/genel seçimlerde 19 milyon oyunun yerel seçimlerde 6 milyon azalarak 13 milyona indiğini belirtmiş ve artık iktidarda kaldığı sürece bu taban oydan aşağı düşmeyeceğini ileri sürmüştüm. Bunca ağır ekonomik krize rağmen neden 13 milyonda tutunduğunu sormuş ve 11 gerekçe ileri sürmüştüm.
Bir analitik yazı ve durumu anlama çabasıydı.
Bir destek buldu yazı.
Okurlar ve sosyal medyada görüş açıklayıp katkıda bulunanların önerileriyle eksikleri tamamlayacağım bu yazıda.
Öncelikle belirteyim, durumu salt din, CHP düşmanlığı ve CHP beceriksizliği ve Aziz Nesin’e gönderme yaparak açıklayanları bir kenara bırakıyorum. Bunlar analiz için pek bir şey ifade etmiyor. Zaten dini bağnazlık ideolojik saplantı ve tarikat ağlarının iktidara desteği dünkü yazımda bir madde olarak vardı. Ama salt bunlarla iktidarda kaldığını söylemenin bu yazının reel durumu anlama çabasıyla ilgi kurmak zor.
İŞTE AKP’YE DİĞER DESTEKLER
Yabancı seçmen desteği: Mültecilerden vatandaş yapılanların sayısı resmi açıklamalara göre 300 bin civarında. Fakat 2012-2024 arası yabancılara satılan konutların sayısı yaklaşık 385 bin. Bunların yüzde 95’i vatandaşlık da aldı. Pek çoğu 250 bin dolara aldığı konutunu üç yıl sonra birkaç katına satarak zengin oldu. Ailelerine de yurttaşlık verildi. Diyelim kabaca 1 milyon kişi. Bunların önemli çoğunluğu AKP’yi bir kazanç kapısı gördüğü için destekler ama kaçı bu ülkededir ve oy kullanmaktadır, tartışma konusu.
AKP’nin 11 milyon kayıtlı üyesi var: Evet var, seçmen yap kampanyaları etkili. Üyelik bir gönül bağı oluşturur. Getirisi de olur. Fakat daha önemlisi aidat ödeyen var mı, ne kadar bilinmiyor. Yerel seçimde hepsi AKP’ye oy mu veriyor? Verdiyse üye dışında ancak 2 milyon oy almış ki bana mantıklı gelmiyor. Belki de yarısı oy kullanmadı.
MAAŞ RÜŞVETİ
F. N. arkadaşım diyor ki seçmene maaş rüşvetini unutmuşsunuz, 1 milyona yakın kişiye verilen yaşlı maaşı ve bilmem kaç milyon kişiye verilen ayrıca özürlü maaşı var. Niye rüşvet? Çünkü yaşlı maaşları 1 yılda yüzde 102 artmış. Yetmemiş, yerel seçimlerinden 1 ay önce temmuz zammı açıklandı yüzde 49. Engellilere maaş var. Bunlar önemli, her ne kadar ölmeyecek kadar bir maaş olsa bile önemli, bunları aslında “sosyal yardım” kapsamına almalıyız. Tabii ki oy oydur. Sağdan soldan oradan buradan topladığınız zaman belirli bir yekün tutuyor. AKP bunu çok iyi yapıyor, biri kalkıp vatandaşın iradesini rüşvetle oya tahvil ediyor diyebilir. Onlar da sosyal yardım diyor. Evet bazı katkılar, AKP’nin bu yolla yoksulluğu, fakirliği yönettiğini söylüyor ki doğrudur.
İç Anadolu vilayetleri köylerinde emekli olmamış çiftçi yok, diyor bir izleyici ve devlette, belediyelerde taşeron çalışanlara işaret ediyor.
AKP’nin ekonomik politikalarından zenginleşen, demiştim yazımda gerçekçi bir saptama: Ekonomik sıkıntıdan daha az etkilenen kesim.
YURTDIŞI OYLARI KONUSU
Yüzde 28’in altında aslında diyen izleyiciler: Seçimlerde örneklerini gördüğümüz boş binalarda bile insan gösterip oy kullandırıyorlar.
En önemli konu: Yurtdışında yaşayanların oyu. Bu ülke ve yaşadığı sıkıntılarla zerre ilgisi olmayan ama ülkenin geleceğini etkileyecek yurtdışı yerleşiklere oy kullandırılmasın önerisi var. Katılıyorum, oy kullanabilecekler kurallara bağlanmalı. Yabancı ülke örnekleri var.
***
Tüm bunlara rağmen AKP’nin taban oyu 13 milyona oturdu. Çok önemli faktörlerle biraz daha aşağı inebilir. Ama genel seçimlere kadar şüphesiz bu tabanı büyütmeye çalışacaktır.
